Ana başlıklarımız şöyle:
LPG nedir?
LPG patlar mı?
Niye sabahları benzinle çalıştırırız?
LPG’ye geçiş noktası ve çözümler
Sigara LPG’yi patlatır mı ?
LPG’li araçlar kokar mı?
Subaplarım yanar mı?
HADİ LPG TAKTIRALIM
LPG NEDİR?
Katı hale geçme noktası yaklaşık -200 ile -150 derece civarlarında olan LPG’nin daha altında katı halde olacak ki ülkemiz şartlarında “lpg yakıtının donması” imkansızdır. Gaz halinde bulunması için (içindeki maddelerin karşımına bağlı) -15derecelerin üzerinde olması gerekiyor. Yani -15 derecenin üzerinde gaz halinde oluyor. Normalde kokusuz olan lpg rafineride özel madde eklenerek kokulu hale getiriliyor ki bir sızma kaçak durumunda fark edilsin. LPG donmaz, sadece lpg regulatörü içindeki motor suyu donabilir. LPG’nin verimli yanması ve motorun düzgün çalışması için gaz halinde silindire gönderilmelidir. Bu sebeple ilk çalıştırmada yeni nesil sıralı sistemler önce benzinde çalışır ısınınca lpg’ye geçer(aşağıda daha detaylı anlattım) ama eski nesiller çalışmayabilir veya değişik problemler ortaya çıkarabilir.
LPG sıvı halde tanklarda tutulur. Yani ev tüpü de aracın yakıt tankı da sıvı halde lpg tutar. Sıvı halde olmasının sebebi de daha az alanda depolanması için yüksek basınç altında olmalarıdır. Yani araçtaki lpg’nin depolanması ile ev mutfak tüpünde depolanması aynıdır. Tek fark yakıtın kullanış biçimidir. Birinde yemek pişiriyoruz diğerinde at koşturuyoruz.
LPG PATLAR MI?
LPG tankının, tüpünün patlamasını önlemek için oldukça yüksek basınçlara dayanacak ve aşırı basınç altında tank içindeki yakıtı dışarı bıracak şekilde tasarlanır. Evde veya araçta tanktan yanma noktasına götürülen borularda(diğer parçalarda), sistemlerde zamanla boruların çürümesi, zarar görmesi, tıkanması vs. sebeplerle gaz kaçakları, sızıntılar olmaktadır. Bu ortamda biriken gaz sıcak bir cisimle veya kıvılcımla karşılaşınca alevlenir yani halk diliyle patlar. Tank patlamaz. Nasıl ev tüpünde mantıklı yol olarak sabun köpüğüyle kaçakları kontrol ediyor bir problem olması durumunda boru ve kelepçeleri veya dedantörü değiştiriyorsak aynı şekilde aracımızdaki lpg sisteminin borularını zamanla lpg servisinde kontrol ettirip olası sorunlarda tamir ettirmeliyiz.
Bazı LPG ustalarımız aşırı cahil olduğu için cahil cesareti denen başta savma iş yapanları mevcuttur. Doğal olarak fiyat uygun tehlike yüksek oluyor. Evet reno12, tofaş kuş serileri, bilimum eski mekanik araçlar düz lpg sistemlerine sahip ancak sahibinin düzgün bakmamasını lpg’ye değil, sahibinin cahil cesaretine veya 2 kuruş bakım parasını vermek yerine ölmeye göze almasına bağlayabiliriz.
Sıralı sistem taktıran biz bilinçli kullanıcılar ise taktırmadan önce hangi marka iyi, hangi usta iyi iş yapıyor, hangi usta düzgün ayar yapıyor, her şeyine detaylıca araştırıyor, lpg kullanımda nelere dikkat edilmeli, benzinliye göre nasıl bir fark ortaya çıkıyor öğreniyor ondan sonra montaj için işlemlere başlanıyor. Taktırdıktan sonra da düzenli olarak kontrol ettiriyor ve şüphelendiğimiz durumlarda da yine kontrol ettiriyoruz.
LPG niye ilk çalıştırmada benzine ihtiyaç duyar?
Öncelikle lpg -15 gibi gaz haline geçiyor dedik ancak motorda silindirde havayla güzelce karışıp tam verimli yanmanın gerçekleşmesi için yakıtın 35-40derece civarlarında olması gerekiyor. LPG sistemleri bunu ise lpg regulatörü denen cihazla yapıyor. LPG regulatörü ise motor suyunu kullanarak lpg’yi gaz haline geçirmektedir. Yani ilk çalıştırmada motor suyu zaten soğuk, doğal olarak lpg yakıtını tam verimli noktaya getiremeyince fakir karışım denilen durum oluşuyor ve motor stop edebiliyor. Bunun önüne geçmek adına sabahları ilk çalıştırmada sıcaklık sensörü ile belli bir noktaya kadar lpg sistemi bekler ısı yeterli düzeye gelince aracı otomatik olarak lpg’ye alır. Böylelikle silkeleme, stop etme, gaz yememe gibi durumların önüne geçilmiş olunur. Eğer bu sistem olmasa idi, fakir karışım sebebiyle yanmamış yakıt egzost sistemine gidecek ve oradaki ısıyla yanacak, oradaki parçalara zarar bilecektir. eski nesil araçlarda daha basit düz parçalar kullanıldığı için problem olmuyor ama yeni nesil araçlarda tamamen benzine göre parça üretilip tasarlandığı ve çokça sensör ve euro normları için ekstra parçalar olduğu için uygun olmayan/yanlış kullanımlarda zarar görebiliyorlar.
LPG’ye geçiş noktası ve çözümler:
İnsanımız sadece günü kurtarmalık basit çözümler ürettiği için geçiş noktasını 25-30a çektiriyor. Ama en güzel geçiş noktası 40 derecedir. Benim yaz aylarında otoparktan çıkmamla gaza geçmesi bir oluyor. yani 200-300mt sonra geçiyor. orada harcadığı benzinin lafı olmaz. Ancak kış aylarında motorun ısınması için baya zaman geçebiliyor. Ancak yine aç gözlü yağ esnafının 10w40ı sanayi ve servislerde sattırmaya ve kullandırmaya zorlaması kadar gaddar bir şey yok. Teknolojik motorlar(2008-2010’dan sonra üretilmiş) artık belli bir kaliteye ulaştı, şahin doğan değil yani içine ince yağ atsanız da eksiltmez. yurtdışında 0w20 gibi ipince yağla kullanılan colt 1.3 motoruna burada serviste 10w40 gibi rezalet dandik yarı sentetik motor yağı koyup bir de 4lt’sine 70-80tl fatura kesiyorlar. 4lt yağ onlara 40tl’ye geliyor. lpg’li araçlarda kışın daha iyi ısınma için 10w40 yerine aracın km’si ve bulunduğu bölge şartlarına göre 5w40, 0w40(5w30 belki lpg ısısına dayanmayabilir) gibi tam sentetik yağ tercih edilebilir. Mesela aracıma eski sahibinde 10w40 konulmuş, 10w40 ile 2.5km’de ısınıp lpg’ye geçen aracım 5w40 tam sentetik kullanmamla birlikte daha çabuk gaza geçer oldu. Kış aylarında bile 1km olur olmaz ısınıyor ve gaza geçiyor. soğukta daha akışkan yağ motorun soğukta rahat çalışmasını ve ısınmasını sağlar. Rahat çalışan motorun da sesi azalabiliyor.
Sigara LPG’yi patlatır mı?
Sigara kullanan kişiler genelde bazı noktaları umursamıyor, ben bunu çevremde sigara içenlerde fark ettim. Umursasalar zaten sağlığını düşünüp içmezlerdi. Sigara için veya içmeyin şeklinde kamu spotunda bulunmuyorum. Neyse sigara kullanan kişi aracında lpg sistemini kullanıyorsa araç içinde ve dışındaki lpg’nin pis kokusunu fark edecek ve umursayacak. Yani normal zamanlar dışında anormal bir lpg kokusu var ve umursamayıp sigarasını yakarsa elbette sızıp ortamda biriken gazla patlamaya mahkum. Sigara yakmak yerine aracını gidip kontrol ettirip problemi çözdükten sonra sigarasını içebilir. Düzenli bakım yapıp, olası bir kokuyu ciddiye alır ve ateşle yaklaşmazsa patlamaz. Yani belli kurallar çerçevesinde hem yakıt ekonomisi hem keyif yapabilirler 😉
LPG’li araçlar kokar mı?
Son olarak lpg’li araç çalıştığında koku yapmaz, koku yanlış ayar sonucu oluşur. Düzgün yanmayan yakıt egzosttan çıkar bu da kokuya sebep olur. Fakir veya zengin karışım sonucu iyi yanmayan gaz kokuya sebep olur. Motor arıza ışığı yanmayan araç, lpg’de benzinli gibi düzgün tüketir, doğal olarak hiçbir şekilde araç içinde dışında lpg kokusu bulunmaz.
Subaplarım yanar mı?
Eski nesil araçlarda motor parçalarının bir çoğu demirden veya dayanıklı materyallerden yapıldığı için lpg ile kullanımda hiçbir sorun yaşamazlar. Mesela eski nesil Lancerlar(2004-2008 kasa) demir blok motorlara sahiptirler ve subapları da dayanıklı bir malzemeden yapılmıştır. Benim gittiğim japon ustalarına eski nesil lancerlar subap sebebiyle gitmemiştir. Eski nesil araçlarda euro normlarına uymakta sorun olmuyordu ancak yeni nesil araçlarda euro normlarına uymak ve yakıt ekonomisi sağlamak için motorları özellikle benzinli kullanıma uygun şekilde tasarlamaya başladılar. Doğal olarak demir bloklardan aluminyum bloklara demir/çelik subaplardan magnezyum alaşımlı subaplara geçildi. Bu noktada magnezyum benzinin yanması sonucu ortaya çıkan ısıya dayanırken LPG’nin yanması sonucu ortaya çıkan ısıya bir süre sonra dayanamaz olmuşlardır. Örneğin yeni nesil lancerlarda(2008-2016) ve bütün coltlarda kullanılan mivec (4A9 serisi) aluminyum blok ve magnezyum alaşım motorlar lpg’de belli bir km’den sonra subaplarda sorun çıkıyor ve masrafa sebep oluyor. Peki bu sorun taktırmaya engel mi? Bu konuda tercih siz lpg kullanıp kullanmamakta karar verecek sürücüye kalmış.
LPG’de ortalama bir araç benzine göre litre bazında %25 fazla yakmaktadır. Benzindeki ortalama tüketiminizi 1.25’le çarpıp güncel fiyat verileri ile mukayese edebilirsiniz. Kuruş bazında avantajı görebilirsiniz. Ekonomik bir benzinli motor, lpg ile kullanıldığında ortalama net 10-12kuruş avantaj sağlamaktadır. yani 10bin km kullanımda 1000TL cebinizde kalacaktır.
Subaplar lpg ile kullanımda 80bin km dolaylarında sorun çıkarmaktadır. yani 8bin TL kar ettiğinizde subap masrafınız olmaktadır. LPG kitini ilk taktırdığınızd iyi bir kit 2bin TL, ortalama bir subap masrafı mitsubishiler için özel servislerde 2000TL civarındadır. Yani 4000tl dolayında masrafınız oluyor öte yandan da lpg’de 8bin TL karınız oluyor. Net 4000TL cebinizde kalıyor. Bu masraflardan sonra düzgün kullanımda bir daha masrafınız olmayabiliyor.
HADİ LPG TAKTIRALIM
Genel olarak bilgilendikten sonra masrafları da gördükten sonra diyelim ki lpg taktıracağız. Özetle lpg konusunda isim yapmış usta, kaliteli bir kit, düzgün bir lpg ayarı ile kullanım sırasında da (belirli aralıklarla lpg filtre değişimi) düzgün bakım ve kontrol ile problem yaşanma ihtimaliniz çok düşük. Güvenlik sebebiyle LPG tankı %80’ninden fazla doldurulmamalıdır.(ben yakıt alırken uyarırım, pompa atınca veya araç şamandırası ötünce durdur derim). Pompacıların çoğu takmadığı için dolana kadar başında bekler ses gelirse kendim kapatırım. LPG adı sanı bilinmemiş yerlerden değil bilindik ve çevrenin de tavsiye ettiği istasyonlardan alınmalıdır. Benzin deposu da çeyrek altına indirilmemelidir. Benzinsiz kalan depoda benzin pompası ısınıp arıza vermektedir. Benzin pompası ucuz bir şey değildir ve bu önerimi dikkate almanızı tavsiye ederim. Bunlara dikkat ettiğiniz sürece ne bir masrafınız olur ne de patlarsınız. Aracın normal rutin bakımlarına ek lpg için sadece 10-15bin km’de bir 50tl/70TL ne ise lpg bakımına para ödenir o kadar…
Lpg yakıtı düzgünse aracın çekişinde, gidişinde filan sorun olmuyor. Öte yandan alınan yakıt pis/düzgün değilse araçta tekleme, çekmeme gibi problemlere sebep oluyor, adı sanı bilinmeyen bazı yerlerde denk geliyor böyle şeyler. Kötü yakıt sebebiyle lpg filtreleri daha çok dolabiliyor, arıza ışığı yaktıran PO yakıtı filtrelerimi bile etkilemişti, o zaman çok kötü çıkmıştı lpg filtreleri. ondan sonra aldığım yakıtlara dikkat ettim ve düzenli diğer bakımlarda filtreler hep normal kirlilikte idi.
LPG’li araç sahibi olarak, düzgün montaj ve bakımlarının düzenli yapılması durumunda LPG’nin ekonomi sağlayacağını ve LPG’den memnun kalınacağını düşünüyorum.
LPG hakkında sizin düşünceleriniz nelerdir? Yorumlar için buraya tıklayınız.
