Teknik Makaleler

VTEC Nedir? VTEC Çeşitleri Nelerdir?

Herkese merhabalar, evde kaldığımız bugünlerde biraz sizleri bilgilendirmek amacıyla böyle bir yazı yazmak istedim. Hep deniyor VTEC VTEC nedir bu VTEC gelin hep beraber anlayalım.

İlk başta açılımından bahsederek değişken subap zamanlaması ve Açılma kontrolü (Variable Valve Timing and Lift Electronic Control System) olarak uzun bir açılımı olsa da ilk başlarda değişken zamanlama ve elektronik kontrol olarak baş harflerinden oluşan bir kısaltma ile ömrünü devam ettiren bir teknoloji olarak duruyor.

Mantık olarak düşük devirlerde subap zamanlamasının yakıt ekonomisi sağlatması belli bir devirden sonra güç ihtiyacı için subap zamanlamasının değiştirmesi şeklinde ilerleyen yapı ilk kez 1983 yılında CBR400 motorda evet motorda ortaya çıktı.

Peki bu zamanlama değişimi neden ortaya çıktı derseniz düşük devirlerde vtec’in devreye girdiği subap zamanlaması aktif olması halinde yakıt hava karşımı optimal seviyede olmaması fazla yakıt yakmasına yüksek devirdeki ihtiyacın da vtec zamanlaması olmayanlarda yetersiz kalması kalması bu durumu ortaya çıkardı.

Yapı bakımından DOHC ve SOHC yani tek ve çift kam milli VTEC çeşitleri olduğu gibi elektroniğinde gelişmesi neticesinde i-VTEC ve VTEC Turbo gibi varyantları da geliştirildi. Öncelikle yapısal farkları inceleyim:

DOHC VTEC:

Genellikle 4 silindirli motorların üzerine konan iki zamanlaması farklı olan kam milinin devire bağlı olarak birbirleri arasında geçiş yapması şeklinde ilerleyen DOHC VTEC’in ilk temsilcileri B16A motoru ile Integra, CRX ve Civic oluyor. Sonrasında NSX’de C30A V6 ünitede iki sırada da iki farklı kam mili konması, Prelude’daki H22A ve Intgra Type-R’daki B18C ünite gibi bir çok motorunda çift kam milli olarak üretimi yapılırken yakın zamana kadar ülkemizde üretimi yapılan fb7 Civiclere kadar i-VTEC’in ve i-VTEC Hybrid sistemler de yapı olarak çift kam mili ile zamanlama değişikliğini yapmaktadır.

SOHC VTEC:

Çift kam mili yerine tek kam mili ile yalnızca emme valfi zamanlamasını değiştiren D ve J serisi Honda motorlarında kullanılmaktaydı. Tek kam milinin ortasında bulunan vtec zamanlamasını belli devirden sonra yağ basıncıyla Rocker arm’ın kilitlemesi neticesinde daha fazla açılması şeklinde ilerlemektedir. Ep2 Civic’ten tutun son Accord ve fc5 Civic’lerde de SOHC VTEC kullanılmaktadır.

Yapısal olarak VTEC’leri bitirdiğimize göre VTEC türlerine geçiş yapabiliriz.

3 Aşamalı VTEC:

Bu VTEC’i bende sizlerle beraber duyuyorum sanırım. D15B bizde Euro Civic olarak lanse edilen modellerde Japon pazarı için yapılmış olan motor düşük devirde 12v olarak çalışıyor. Yani silindir başına emme subabı 1 adet egzoz subabı ise 2 adet. Bu sayede 14.7:1 hava yakıt karışımının da üzerinde bir rakam elde edilerek ciddi bir yakıt tüketimi düşüklüğü elde edilmiş.

2500 devirden sonra ise yağ basıncıyla rocker arm ilerleyerek yine 12 subapli haldeki emme valfi açıklık konumuyla bu sefer silindir başına 2 emme 2 egzoz subabı ile 16v çalışacak şekilde ilerlemeye başlıyor.

5200 devirden sonra ise bizim bildiğimiz VTEC devreye girerek agresif kam açısı ile emme subaplarını daha fazla açılması ve gücü ortaya çıkarma durumu söz konusu oluyor.

Bu motorun en önemli avantajı düşük devirde 16 subaplı motora göre daha yüksek tork vermesi ve yakıt ekonomisi sağlaması idi.

i-VTEC:

Başında i’nin manası intelligent yani akıllı olan i-VTEC sistemi VTEC’in VTC yani Değişken zaman kontrol‘ünün kombin edilmesi ile ortaya çıktı. VTC sayesinde sürekli değişken olarak zamanlama değiştirilebilirken ilk örneklerini K serisi DOHC motorlarda görmekteyiz. Devirden farklı olarak günümüz teknolojilerinden elektronik gaz kelebeğinden faydalanan sistemde gaza basma açısı, devirle orantılı olarak ECU kontollü olarak VTEC açması sağlanırken artık sabit 5500 devir yerine daha farklı bölgelerde VTEC açmasını sağlayabiliyoruz.

Aynı zamanda SOHC olan J serisi ve R serisi bu sistemi görürken J serisi motorlarda tamamen düşük devirde az yakıt tüketmeye odaklı çalışan sistem R serisi motorlarda düşük devirlerde subapları sıkıştırma sırasında açık bırakarak atkinson çevrimine benzer bir yapı ile çalıştırırken yüksek devirde bildiğimiz otto çevirimine dönerek güç arttırılıyor. 1.8 Civic ve ülkemize gelen son Accord’ların yakıt tüketimlerinin düşük devirde gerçekten düşük olmasını buna borçlu.

VCM ile beraber i-VTEC:

Kavramlar yeterince karışıyor mu? 2003’te üretilen ve J serisi V6 motorlarda geliştirilen teknolojide VCM yani değişken silindir yönetimi kullanılarak devir ve güç gerekliliklerine göre 6 silindirli motor 3 veya 4 silindirli olarak çalıştırılabiliyor.

i-VTEC i:

2004 Honda Stream’de kullanılan bu teknolojide sondaki direk enjeksiyonlu sistemin belirtisi olarak konmuş. VTC ile direk enjeksiyon sistemin kombini sayesinde 65:1 hava yakıt karışımına kadar yakıt ekonomisi vaadeden sistemde en stabil haldeki karışım değeri 40:1 olarak gözükmektedir.

AVTEC:

2006’da tanıtılan sistemin açılımı Gelişmiş VTEC olarak yapan Honda şimdilik bununla ilgili bir geliştirme yapmamış olmakla birlikte sürekli değişken subap zamanlaması ve açıklık zamanlaması ile sürekli değişken faz kontrolünü kombinlenmesi planlanıyor.

VTEC Turbo:

Bunu heralde hepimiz Civic ve Type-R’dan biliyoruz. 1.5 ve 2.0lt’lik turbo beslemeli Earth Dreams sloganlı motorlarda direk enjeksiyon, çift kam milli Değişken zamanlama kontrolü emme yerine egzoza verilerek Turbo’nun beslemesinde farklılıklara gidilmesi sağlanmış.  Bu sayede Type-R motoru şimdiden Euro 6 normlarına hazır hale gelmiş durumdadır.

Kaynak: Wikipedia İngilizce

Editör Hakkında

Vedat Özgürel

1985'in Martında doğdum, Üniversite'yi Balıkesir'de Makine Mühendisliği olarak okudum, forumlara üniversiteden önce bulaştım, Bauforumu, Baulive, Pcworld dergisi forumu, Mitsubishi Club Turkey'de forum yöneticiliği yaptım. Şimdi burada forum yöneticiliği, ve yazarlık yapmaktayım. Resturant otomasyonları sektöründe test mühendisi olarak çalışmaktayım.

Yorum bırak

Araç çubuğuna atla